22 Juli 2016 | autheurs: J.F. Henseler, MD, W.P. Metsaars, MD en M. van Dijk, PT

Ik heb pijn aan voet en enkel...

Onze voeten en enkels geven stabiliteit en schokdemping bij staan en lopen. Pijn in de voet, het onderbeen en de knie, tintelingen, verminderde beweeglijkheid en krachtsverlies in de voet en het onderbeen kunnen worden veroorzaakt door voet en enkelklachten.

  1. Anatomie en fysiologie van de voet en enkel
  2. Over voet en enkel klachten
  3. Diagnoses

Het komt geregeld voor dat voet en enkel met behulp van alleen fysiotherapie niet overgaan. Dit kan te maken hebben met een onjuiste diagnose van uw nek en rugklachten. Door onvoldoende kennis en ervaring met de diagnostiek en behandeling van voet en enkel kan herstel uitblijven.

Anatomie en fysiologie van de voet en enkel

De voet geeft stabiliteit en schokdemping bij staan en lopen. De voet bestaat uit beenderen, gewrichten, gewrichtsbanden, spieren en pezen. Bij hardlopen vangen de voeten per stap ongeveer drie maal het lichaamsgewicht op. Dit wordt mogelijk gemaakt door de complexe bouw van de voet.

Tijdens het lopen moet de voet in de afzetfase als rigide hefboom kunnen fungeren. Bij staan en lopen moet de voet stabiliteit en balans verzorgen, mede door aan het grondoppervlak aan te passen. De stand en vorm van de voet moet consequent aangespast worden aan de veranderende functie van de voet tijdens het lopen. Hierdoor ontstaan complexe bewegingspatronen van de voor- en middenvoet, waarbij vele gewrichten ten opzichte van elkaar bewegen.

Figuur 1: De voet

under construction

[...under construction...]

De enkel en achtervoet bestaat uit vier botdelen: het kuitbeen (fibula), het scheenbeen (tibia), het sprongbeen (talus) en het hielbeen (calcaneus). Hierdoor bestaat de enkel uit twee gewrichten: het bovenste en onderste spronggewricht. Om de enkel ligt een gewrichtskapsel. Buiten dit gewrichtskapsel heeft de enkel een complex van gewrichtsbanden en pezen, die voor de stabiliteit van de enkel zorgen.

De enkelvork wordt gevormd door het kuitbeen en scheenbeen, de twee botten van het onderbeen. Het bovenste spronggewricht is het gewricht tussen de enkelvork en sprongbeen in de voet, en laat de voet op en neer bewegen. Het onderste spronggewricht is het gewricht tussen het sprongbeen en hielbeen. Dit gewricht ligt onder het bovenste spronggewricht en maakt ook deel uit van de enkelfunctie. Dit gewricht laat de voet heen en weer bewegen.

Figuur2: De enkel

under construction

[...under construction...]

Over voet en enkel klachten

Een mens loopt in zijn leven gemiddeld driemaal de wereld rond. Pas als er klachten zijn wordt duidelijk hoe belangrijk de voet is. Voet en enkelklachten ontstaan meestal wanneer de belastbaarheid van de voet verminderd is. Dit kan vele oorzaken hebben.

Voor een goede functie van de voet en enkel is een complexe bewegingsketen nodig, die gevormd wordt door een groot aantal verschillende botten, gewrichten, banden, spieren en pezen. Verstoring van deze complexe bewegingsketen leidt snel tot verlies van functie, pijn en/of stand- en vormverandering.

Er zijn veel verschillende soorten voet en enkelklachten. Denk hierbij aan klachten in de voorvoet, zoals: hallux valgus (scheefstand grote teen), artrose (gewrichtsslijtage en veroudering), hamertenen en klauwtenen (kromme tenen) en mortons neuroom (zenuwinklemming). Klachten in de middenvoet, zoals: pes planus (plavoeten), pes cavus (holvoeten) en artrose. Ook zijn er problemen met de achtervoet en enkel, zoals: verzwikte enkel, instabiliteit van het enkelgewricht, hielspoor, Achillespeesontsteking en impingement (zenuwinklemmingen). Er kunnen meerdere oorzaken zijn voor voet en enkelklachten, laat u diagnosticeren door onze zorgprofessionals van de Orthopedie & Fysiotherapie.

Diagnoses

Er zijn veel verschillende soorten voet en enkelklachten. Voor de oorzaak van voet en enkelklachten kan hierbij onderscheid gemaakt worden tussen voorvoet, de middenvoet en enkel met achtervoet. Kenmerken van klachten aan voet en enkel zijn pijn, stijfheid, minder makkelijk kunnen lopen en vormsveranderingen van voet en enkel. Er kunnen meerdere oorzaken zijn voor voet en enkelklachten.

Laat u diagnosticeren door onze zorgprofessionals van de Orthopedie & Fysiotherapie.

Voorvoet

De voet wordt tijdens het lopen wisselend belast. In de afzetfase steunt het gehele gewicht op de middenvoetsbeentjes en tenen. Dit gewicht wordt voor een groot deel gedragen door de eerste twee middenvoetsbeentjes. De gewrichtskopjes hierval vormen aan de onderzijde de bal van de voet als basis waarop de grote teen en kleine tenen afsteunen.

Voorvoetklachten ontwikkelen zich wanneer de middenvoetsbeentjes extra onder druk komen te staan, en de druk niet meer gelijk verdeelt kan worden.

Ongelijke drukverdeling in de voorvoet heeft een aantal oorzaken waaronder voorvoet overbelasting door intensief trainen. Ook stands veranderingen in de voet zoals scheve grote teen (hallux valgus), hamerteen, kwauwteen of artrose (slijtage of veroudering in voorvoet gewrichten). Klachten in de voorvoet kunnen ook veroorzaakt worden door niet goed passende schoenen, zenuwinklemming, overgewricht of afname van het vetkussen onder de bal van de voet bij ouderdom.

SCHEEFSTAND GROTE TEEN (HALLUX VALGUS)

Bij een hallux valgus draait het basisgewricht van de grote teen naar de binnenzijde van de voet, waardoor het grote teengewricht als een pijnlijke knobbel uitsteekt ofwel promineert aan de zijkant van de voet. Hierdoor beweegt de grote teen richting de kleine tenen naar de buitenzijde van de voet. Een hallux valgus kan erfelijk zijn, maar komt ook veelvuldig voor bij het lopen op hakken.

Wilt u meer weten over hallux valgus en de behandeling bij de ?

SLIJTAGE VAN DE GROTE TEEN (ARTROSE)

Bij slijtage of veroudering van de grote teen, ook wel artrose genoemd, beweegt de grote teen minder soepel. Crepitaties zijn soms hoorbaar bij bewegen. Bij het lopen wordt de voet niet meer over de grote teen afgewikkeld door stijfheid en pijnklachten. Een duidelijke oorzaak voor het ontwikkelen van artrose van de grote teen is niet bekend.

Wilt u meer weten over artrose in de grote teen en de behandeling bij de ?

HAMERTEEN en KLAUWTEEN

Hamertenen of klauwtenen ontstaan doordat het basiskootje van de teen omhoog gaat staan. Dit is het gevolg van een ander onderliggend probleem, zoals hallux valgus, holvoeten of ernstige platvoeten. Ook bij mensen na een beroerte of bij spier- of zenuwaandoeningen kunnen hamertenen of klauwtenen ontstaan.

Wilt u meer weten over de hamerteen en kwauwteen, het verschil hiertussen en de behandeling bij de ?

ZENUWINKLEMMING (MORTONS NEUROOM)

Bij een Mortons neuroom vindt zenuwinklemming plaats tussen de basisgewrichten van twee tenen. Hierdoor verdikt de gevoelszenuw (neuroom) en ontstaat stekende of brandende pijn.

Wilt u meer weten over de Mortons neuroom en de behandeling bij de ?

Middenvoet

Middenvoetsprobemen ontstaan vaak door standsafwijkingen van de gehele voet, zoals bij een platvoet, holvoet of artrose (slijtage of veroudering in middenvoet gewrichten). Gewrichten van de middenvoet worden hierdoor vaak minder beweeglijk waardoor pijnklachten ontstaan. De binnenzijde van de voet, bovenop de wreef en soms de buitenzijde van de voet zijn gevoelig voor pijnklachten.

SLIJTAGE MIDDENVOET (LISFRANC ARTROSE)

Slijtage of veroudering van de middenvoet en de middenvoetsbeentjes kan worden veroorzaakt door een vroeger trauma, reumatische aandoening en een doorgezakte voet.

Echter, meestal is de oorzaak onbekend. Crepitaties zijn soms hoorbaar bij bewegen en lopen is vaak pijnlijk en moeilijk.

Wilt u meer weten over artrose van de middelvoet en de behandeling bij de ?

PLATVOET (PES PLANUS)

Bij een verworven platvoet faalt de peesplaat onder de voet om de voetwortelbeentjes in een boog op spanning te houden.

Hierdoor zakt de voetboog aan de binnenzijde van de voet in, wat een platte voet tot gevolg heeft. Slijtage van de voetwortel kan ook leiden tot een platvoet.

Wilt u meer weten over de platvoet en de behandeling bij de ?

HOLVOET (PES CAVUS)

De normale voetboog is bij een holvoet verstoord. Hierbij is het hielbeen naar binnen gekanteld en steunt de voet meer op de buitenrand van de voet. Er kan sprake zijn van een idiopathische holvoet. Echter kan er ook sprake zijn van een zenuw- of spierziekte waardoor deze balansstoornis in de voet ontstaat.

Wilt u meer weten over de holvoet en de behandeling bij de ?

Enkel en achtervoet

Enkel en achtervoet klachten ontstaan door overbelasting of instabiliteit. Afwikkelen van de voet wordt bij enkel en achtervoet klachten vaak bemoeilijkt.

Het enkelgewricht wordt ook wel het bovenste spronggewricht genoemd. Het bovenste spronggewricht laat de voet op en neer bewegen. Het onderste spronggewricht is onderdeel van de achtervoet, maar functioneerd samen met de enkel en laat de voet heen en weer bewegen.

Pijn rondom de enkel of hiel, stijfheid, verminderde beweeglijkheid of juist instabiliteit zijn symptomen bij deze enkel en achtervoet klachten.

VERZWIKTE ENKEL

In de meeste gevallen ontstaat een verzwikte enkel acuut door een verstaptrauma en worden hierbij de enkelbanden overbelast.

Bij een verzwikte enkel kunnen de enkelbanden oprekken of soms zelfs afscheuren. Dit wordt aangeduidt als een inversie trauma (naar binnen verzwikking) of eversie trauma (na buiten verzwikking).

Er is zwelling en/of bloeduitstorting aanwezig (geweest). Wanneer de voet direct na het trauma niet gelijk belast kan worden of wanneer er pijn en zwelling aan de binnenzijde van de voet aanwezig is, moet er ook gedacht worden aan een gebroken enkel.

Wilt u meer weten over een verzwikte enkel en de behandeling bij de ?

INSTABILITEIT ENKELGEWRICHT

Door het vaker verzwikkelen van de enkel raken de enkelbanden verzwakt. Bij enkelinstabiliteit kan zeurende pijn aanwezig zijn rond de enkel.

Wilt u meer weten over instabilteit van het enkel gewricht en de behandeling bij de ?

SLIJTAGE ENKELGEWRICHT (ARTROSE)

Kraakbeen kan worden aangetast door slijtage (externe invloed) en veroudering (interne invloed) in het enkelgewricht. Kraakbeen verlies is kenmerkend voor artrose.

Slijtage van het enkelgewricht wordt ook wel artrose genoemd. Ook vroegere traumata, reumatische aandoeningen, gewrichtsontstekingen en zwikletsels ontstaan tot artrotische veranderingen leiden. Verlies van kraakbeen kan diepe pijn en bewegingsbeperking veroorzaken, vaak kraakt het gewricht. Het lopen wordt bemoeilijkt door pijn en stijfheid.

Wilt u meer weten over artrose van het enkelgewricht en de behandeling bij de ?

HIELSPOOR

De peesplaat aan de onderzijde van de voet kan ontsteken bij overbelasting. Een korte achillespees, overgewicht of intensief sporten kunnen leiden tot hielspoor.

Een korte achillespees, overgewicht of bij de start van intensief sporten zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van hielspoor.

Wilt u meer weten over hielspoor en de behandeling bij de ?

ACHILLESPEESONTSTEKING (TENDINITIS)

De Achillespees verbindt de kuitspieren met het hielbot. Door overbelasting, verkorting of veroudering kan de Achillespees ontsteken (tendinitis).

Deze ontsteking kan zich manifesteren bij de aanhechintg van de pees op het bot (aanhechtingstendinitis), met verkalkingen en soms in combinatie met botzwelling en/of een slijmbeursontsteking (haglundse exostose). Ook kan de Achillespees hogerop ontsteken, meestal 6 cm boven de aanhechting (tendinose).

Wilt u meer weten over Achilleuspeesontsteking en de behandeling bij de ?

INKLEMMING (IMPINGEMENT)

De zenuw die achter de binnenenkel loopt (nervus tibialis) kan door verschillende oorzaken beklemd raken, ofwel impingement van de zenuw.

De zenuw naar de voet (nervus tibialis) kan inklemmen (impingement). Er kan ook sprake zijn van inklemming van een van de takken van deze zenuw. Een veel voorkomende oorzaak is inklemming in de tarsale tunnel, het tarsale tunnel syndroom. Een lokale zwelling, een verdikte spier, een platvoetstand van de voet - soms gecombineerd met een verdikking van de zenuw - kunnen allen als oorzaak aangemerkt worden voor zenuw impingement.

Wilt u meer weten over Achilleuspeesontsteking en de behandeling bij de ?

Deze webpagina geeft u meer informatie over de aandoening en de behandelmogelijkheden. Deze pagina is niet bedoeld ter vervanging, maar ter aanvulling op onze medische zorg. Deze webpagina is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Desondanks kan geen enkel recht worden ontleend aan de inhoud hiervan. De maja clinic aanvaardt geen aansprakelijkheid voor onjuistheden. Wijzigingen en aanvullingen kunnen op elk moment en zonder voorafgaande aankondiging worden aangebracht.

Orthopedie en fysiotherapie: zorg voor beweging

Een fysiotherapeut en orthopeed of orthopedisch chirurg houdt zich binnen de geneeskunde bezig met de behandeling van patiënten die problemen hebben met hun bewegingsapparaat. Daaronder vallen alle beenderen, gewrichten en spieren met pezen. Een behandeling leidt in de regel tot pijnvermindering en verbetering van de functie van bijvoorbeeld schouder, knie, heup of rug. Het uiteindelijke doel van orthopedie en fysiotherapie is dat u meer bewegingsvrijheid krijgt.