25 Juli 2016 | autheurs: J.F. Henseler, MD en M. van Dijk, PT

Frozen shoulder (stijve schouder)

Frozen shoulder is engels voor stijve schouder en is de andere naam voor capsulitis adhesiva. Deze latijn­se naam omschrijft de aandoening goed en betekend letterlijk: ver­kleeft en ont­stoken kapsel van de schouder.

Een frozen shoulder is het resultaat van een ontsteking van het gewricht­skapsel van de schouder. De frozen shoulder is een schouder­aandoening die ge­kenmerkt wordt door vaak heftige pijn en waar­bij de beweeg­lijkheid van de schouder verminderd is. Doordat het gewrichts­kapsel van de schouder door ver­kleving strakker wordt en daar­door niet genoeg lengte meer heeft, kan uw schouder­gewricht onvol­doende goed draaien en wordt de schouder stijf. Een frozen shoulder gaat uit­einde­lijk vanzelf over maar houdt maxi­maal 2-3 jaar aan.

Wat zijn de Symptomen van Frozen shoulder?

Het eerste symptoom van een frozen shoulder is heftige pijn in de schouder. De schouder wordt daarna langzaam stijf en hersteld vervolgens langzaam weer. Een episode van een frozen shoulder kan in totaal maximaal 3 jaar duren en kent drie fases.

De pijnklachten beginnen sluipend, maar zijn snel overdag continue aanwezig en veregeren bij bewegen van de schouder en arm. In het eerste half jaar, ook wel de eerste fase van de frozen shoulder genoemd, neemt de pijn in de schouder steeds meer toe. U kunt zelfs 's nachts uit uw slaap gehouden worden door nachtpijn. De zeurende pijn die u ervaart kan uitstralen naar de nekregio, arm of hand.

De vaak heftige pijn zorgt ervoor dat u uw schouder minder beweegt, waardoor de schouder langzaam stijver wordt. De schouder verstijft geleidelijk in de tweede fase van de frozen shoulder. De mate van stijfheid bepaalt de mate van de bewegings­beperking. Naarmate de tijd voordert en de pijn toeneemt, merkt u dat u bewegingen met de arm boven schouderniveau minder snel wilt en kunt uitvoeren. Dit is bijvoorbeeld merkbaar als u spullen uit een hoge keukenkast moet pakken. De schouder kan niet meer zo gemakkelijk alle bewegingen uitvoeren die u wilt maken. Met name het naar binnen en naar buiten draaien van de arm gaat moeizaam. De pijnklachten nemen gelukkig geleidelijk langzaam af. Echter, door toename van stijf­heid kunt u problemen krijgen met de simpelste bewegingen zoals hand naar de mond. Andere dagelijkse activiteiten kunnen moeilijk tot on­mogelijk worden, zoals haren kammen en een jas aantrekken.

Na maximaal 2 jaar herstelt de stijfheid van het schouder­gewricht zich vanzelf en zijn er meestal geen restklachten meer aanwezig. Een frozen shoulder is self-limiting, dit wil zeggen dat zonder behandeling volledig natuurlijk herstel meestal mogelijk is.

Figuur 1: Pijn en stijfheid frozen shoulder

Grafiek van het beloop van de frozen shoulder door de tijd. Eerst staat pijn in de schouder op de voorgrond, waarna de schouder langzaam stijf wordt alvorens herstel inzet.

Grafiek van het beloop van de frozen shoulder door de tijd. Eerst staat pijn in de schouder op de voorgrond, waarna de schouder langzaam stijf wordt alvorens herstel inzet. Een episode van een frozen shoulder kan in totaal maximaal 3 jaar duren en kent drie fases. Legenda: op de y-as de toename van schouderklachten (procent, %) en op de x-as de duur van de frozen shoulder (jaar, y)

Het beloop van een frozen shoulder kan zich onderscheiden in drie opeenvolgende fases [1-4]:

#1
Freezing fase

In de eerste fase zorgt irritatie voor een ontsteking van het gewrichtskapsel in de schouder. Hierdoor treedt langzaam een verdikking en verkleving van het gewrichtskapsel op, wat heftige pijn en een vermindering van de beweeglijkheid van de schouder kan geven. De duur van deze fase duurt gemiddeld een half jaar, maar kan variëren van 6 weken tot 9 maanden.

#2
Frozen fase

In de tweede fase komt de verstijving van de schouder op de voorgrond te staan. De pijn vermindert, maar de schouder­functie en beweeg­lijkheid is sterk beperkt. Deze fase duurt gemiddeld een half jaar, maar kan ook langere tijd aanhouden.

#3
Thawing fase

In de laatste fase treedt er geleidelijk herstel op van de beweeglijkheid van de schouder. Uit­eindelijk kan de functie van de schouder volledig herstellen. De duur van deze fase kan uiteenlopen van een half tot 2 jaar.

Anatomie en patho­fysiologie van de frozen shoulder

De schouder is het meest complexe gewricht van het menselijk lichaam. De schouder bestaat uit een aantal gewrichten en is hierdoor een zeer beweeg­lijk. Deze bewegings­keten van de schouder wordt gezamelijk ook wel de schouder­gordel genoemd.

De schoudergordel faciliteerd in alle richtingen is een grote en gecombineerde bewegings­uitslag. Dit is nodig gezien de vele handelingen in het dagelijks leven die we met dit gewricht uitvoeren, waaronder bijvoorbeeld iets naar de mond brengen, je haren kammen, je broek ophijsen of een tas optillen.

Om al deze bewegingen met de schouder­gordel te kunnen maken is een grote mobiliteit, ofwel bewegings­mogelijkheid, een vereiste. Het schouder­gewricht bestaat uit de bovenarm (humerus) en het schouder­blad (scapula). Aan de kant van de bovenarm zit een bol­vormige kop en deze rolt en glijdt in een ondiep kommetje (glenoid) van het schouder­blad. Zowel op de kop als de kom zit een laagje kraakbeen; dit is een zachte laag die ervoor zorgt dat de 2 botten soepel langs elkaar heen kunnen bewegen. Om deze 2 botstukken zit een gewrichts­kapsel (capsula), welke enerzijds enigsinds steun geeft aan het schouder­gewricht en anderzijds door mee te geven de maximale beweeglijkheid van het gewricht bepalen. De gevederde structuur en de vezel­richting van het gewrichts­kapsel bepalen de uiterste bewegings­uitslag van de schouder in de verschillende richtingen. Om het gewrichtskapsel bevinden zich een veelvoud aan banden en spieren, die bewegingen begeleiden en sturen.

Bij een frozen shoulder, capsulitis adhevisa, is het kapsel ontstoken. Door verdikking en veranderingen van de geverderde structuur van het kapsel, laat het nu strakke gewirchts­kapsel veel minder de draai­bewegingen toe wat tot een forse bewegings­beperking van de schouder leidt.

Figuur 2: Frozen Shoulder

Het schoudergewricht bestaat uit de bovenarm en het schouderblad. Het gewrichtskapsel omsluit het schoudergewricht

(A) Vooraanzicht van het schoudergewricht: Het schoudergewricht bestaat uit de bovenarm (humerus) en het schouderblad (scapula). Aan de kant van de bovenarm zit een bolvormige kop en deze rolt en glijdt in een ondiep kommetje (glenoid) van het schouderblad. Het gewrichtskapsel (capsula) omsluit het schoudergewricht.

Bij een capsulitis adhevisa is het kapsel ontstoken, wat tot een forse bewegings­beperking van de schouder leidt.

(B) Vooraanzicht van het schoudergewricht met capsulitis adhesiva: Bij een capsulitis adhevisa is het kapsel ontstoken. Door verdikking en veranderingen van de geverderde structuur van het kapsel, laat het nu strakke gewirchts­kapsel veel minder de draai­bewegingen toe wat tot een forse bewegings­beperking van de schouder leidt.

Oorzaken Frozen shoulder

In de algemene bevolking is de incidentie van een frozen shoulder 3%, dit betekent dat bij 3 op de 100 mensen een frozen shoulder ontwikkelen.

Onder kinderen is de aandoening zeer zeldzaam. Een frozen shoulder komt vaker voor bij vrouwen, meestal tussen 40 en 60 jaar. Bij 30% van de patienten komt een frozen shoulder uit­eindelijk dubbel­zijdig voor, echter meestal niet tegelijkertijd maar als opeen­volgende episodes [5].

De oorzaak van een frozen shoulder is lang niet altijd bekend en ook van de patho­fysiologie, hoe en waarom ontstaat deze ziekte, is nog veel on­duidelijk. In 1872 werd het beeld van een frozen shoulder al beschreven waarbij peri­articulaire pathologie, structuren rond het gewricht in plaats van het gewricht zelf, werd aan­geduid als mogelije oorzaak van de klachten [6]. Ondanks een gebrek aan weten­schappelijk bewijs voor de patho­fysiologie is bekend dat een lange periode van in­activiteit als gevolg van een blessure, ziekte of operatie kan zorgen voor ver­kleving van het gewrichts­kapsel. In ernstige gevallen kan aan het kapsel litteken­weefsel ontstaan. Dit geeft een ernstige beperking van de beweeg­lijkheid en mobiliteit van de schouder.

Patient
Primaire frozen shoulder

Meestal wordt de schouder stijf zonder enige aan­leiding, dit wordt een primaire of idio­patische frozen shoulder genoemd [7], een term geintroduceert door Codman [8]. Een primaire frozen shoulder wordt vaker gezien bij suikerziekte (i.e. diabetes) [9], schildklier­ziekten [10] en bij de ziekte van Dupuytren. Mensen met diabetes, neurologische aan­doeningen, long­ziekte, reumatoïde artritis of hartziekte hebben een verhoogd risico op een frozen shoulder.

Patient
Secundaire frozen shoulder

Soms is er een aantoonbare oorzaak te vinden voor de stijf­heid in de schouder, dit wordt een secondaire frozen shoulder genoemd [7]. Er kan gedacht worden aan een trauma, bot­breuk of andere schouder­aandoening (e.g. bij SAPS of schou­der impingement) of na immobilisatie van het schouder­gerwricht bij een operatie aan de schouder of arm [11]. Ook zijn er gevallen van frozen shoulder beschreven bij operaties in het gebied rond de schouder, zoals na borst- en longchirurgie.

Er zijn ook aanwijzingen gevonden die wijzen op auto-immuun component bij frozen shoulder, wat is gebaseerd op vaak gevonden verhoogte ontstekingswaarden in het bloed en een verhoogd HLA-B27 antigen [12, 13]. Echter, ook spier inactiviteit van de rotator cuff spieren zou een grote rol kunnen spelen in de ontwikkeling van een frozen shoulder [14].

Wie loopt er risico voor een frozen shoulder?
Risico­factoren frozen shoulder

Diabeticie hebben drie keer groter risico op het ont­wikkelen van een frozen shoulder, de ge­rapporteerde incidentie is 10-36% [5, 9].

Daarnaast kent de literatuur nog een aantal speficieke risicogroepen, waaronder:

  • Langdurige immobilisatie van de schouder met gips, sling of mitella na trauma, blessure of operatie [11]
  • Het gebruik van een tourniquette of een sub­optimale positionering van de schouder tijdens operatie waarbij het schouderkapsel overmatig gerekt of belast wordt
  • hyperthyroïdie [10]
  • Neurologische aandoeningen (e.g. TIA, CVA of de ziekte van Parkinson) [11, 15]

Recent is frozen shoulder aangeduid als een mogelijke bijwerking van sommige vormen van highly active antiretroviral therapy (HAART) voor AIDS [16]. Vanuit Amerika worden toenemend vaccinatie gerelateerde schouderblessures (SIRVA) gerapporteerd met een beeld gelijkend op een frozen shoulder. Echter, deze bevindingen aan de schouder geasssocieerd met vaccinaties zijn dubieus en hard wetenschappelijk bewijs mist.

Diagnose Frozen shoulder

Frozen shoulder is een klinische diagnose door uw arts en is eenvoudig te stellen bij lichamelijk onderzoek.

Kenmerkend voor de frozen shoulder is de forse passieve bewegings­beperking van het schouder­gewricht tijdens het draaien van de schouder naar buiten (i.e. exorotatie) en naar binnen in mindere mate (i.e. endorotatie). Het heffen van de arm kan bij de frozen shoulder ook verminderd zijn.

De diagnosecriteria voor de frozen shoulder verschillen, maar een consunsus is [17]:

  • Sluipend begin van de klachten
  • Toenemende heftige pijn in de schouder
  • Passieve en actieve bewegingsbeperking bij het heffen én bij het naar buiten draaien van de arm
Patient
Consult arts

Raadpleeg uw arts wanneer u pijn en stijfheid in uw schouder ervaart. Een lichamelijk onderzoek door uw arts zal helpen om de beweeglijkheid van uw schouder te beoordelen.

Tijdens het lichamelijk onderzoekt neemt uw arts samen met u specifieke bewegingen van de schouder door en meet het bereik hiervan. Ook wordt de spierkracht van de schouderspieren getest. En tot slot vraagt uw arts u specifieke taken met uw schouder uit te voeren om eventuele fuctionele belemmering hiervan vast te stelen. Denk hierbij onder andere aan de hand naar uw mond toe brengen of de hand achter op het hoofd te leggen.

Professional
Aanvullend onderzoek

Aanvullend onderzoek zoals beeldvorming van de schouder middels een röntgenfoto of MRI-scan heeft bij de klinische diagnose frozen shoulder weinig meerwaarde. Een röntgenfoto of MRI-scan worden voor­namelijk gemaakt om andere schouder­aandoeningen uit te sluiten. Op een röntgenfoto is artrose vast te stellen of andere botafwijkingen. Op MRI is bijvoorbeeld een rotator cuff scheur of andere weke delen afwijking te zien.

Bij een MRI met contrast in het gewricht, ook wel MR arthrografie (MRA) genoemd, kan een frozen shoulder goed worden afgebeeld. Op MRA kan voor de diagnose frozen shoulder het coracohumerale ligament worden beoordeeld met een sensitiviteit van 60% en een specificiteit van 95% [18]. Verder kan oedeemvorming en vocht ter hoogte van het rotator cuff interval gezien worden.

Andere bevinden zijn fibrosevorming en verdikking van de recessus axillaris en rotator cuff interval. Deze wordt het beste gezien op dark signal T1 sequences voor oedeem en op T2 sequences voor weke delen problematiek. Deze bevinden hebben echter geen klinische meerwaarde bij een frozen shoulder.

Hoe wordt een frozen shoulder behandeld?

De frozen shoulder is moeilijk behandel­baar. Een onjuiste aanpak kan het toch al lang­durige genezings­proces vertragen of de aandoening ver­ergeren. Aangezien de aandoening self-limiting is, gaat de frozen shoulder uiteindelijk vanzelf weer over.

Echter, in de tussen­tijd kan de pijn en stijfheid van de schouder voor maximaal drie jaar blijven. De pijn en snelheid van herstel is ten positieve te beïnvloeden door fysio­therapie [20-22], medicatie of in uit­zonderlijke gevallen chirurgie.

Fysiotherapie

Fysiotherapie is één van de meest voorkomende behandeling voor een frozen shoulder. Het doel van de behandeling in de eerste fase van een frozen shoulder is het verminderen van pijn en het zoveel mogelijk behouden van de beweeg­lijkheid van de schouder.

Bent u op tijd met het aanmelden voor fysio­therapie bij Orthopedie | Fysiotherapie, dan kan de tweede fase waarin de frozen shoulder stijf wordt, minder tot uiting komen.

Niet behandelen

De schouder rust geven; niet door de pijn heen bewegen en de frozen shoulder zodoende op zijn beloop laten om zo uit zichzelf te herstellen.

Trainen

Het behandel­effect van traditionele fysio­therapie en manuele therapie is zeer beperkt bij een frozen shoulder. Ondanks dat onder­schrijven sommige diepe trigger­point massages, manipulaties en passief rekken [24].

De Orthopedie | Fysiotherapie adviseert bij een frozen shoulder een excentisch oefen­programma waarbij u als patiënt zelf oefeningen uitvoert. Hierdoor worden de spieren rond de schouder in con­ditie gebracht. Excentrisch trainen geeft verbetering van de beweeg­lijkheid van een gewricht, daarnaast neemt de kracht ook toe! [26] De Ortho­pedie | Fysio­therapie ondersteunt u hierin maximaal.

Het is van belang dat u als patiënt niet door uw pijngrens heen beweegt tijdens actief oefenen. Wel kunt u leren hoe u de overgebleven beweeglijkheid optimaal benut, maar de bewegingen mogen geen sterke (na)pijn geven. Naast het verbeteren van de schouderfunctie richt de Orthopedie | Fysiotherapie zich op het versterken van rug en armspieren.

In de laatste fase van een frozen shoulder dient de schouder actief door de patiëent zelf ge­mobiliseert te worden, waardoor de beweeg­lijkheid toeneemt en de schouder­spieren verder op­getraind kunnen worden. In deze fase treedt volledig herstel op.

Medicatie

Voor een frozen shoulder kan de arts u een pijn­stiller adviseren. Ook kan de arts bij een frozen shoulder een injectie met een cocktail van een pijnstiller en ontstekings­remmer in de schouder geven, dit wordt infiltratie van het gewricht genoemd [27].

Pijnstilling

Voor de behandeling van de pijn tijdens de freezing fase van de frozen shoulder kan medicatie zoals paracetamol of een NSIAD (non-steroid anti-inflammatoiry drug, e.g. ibuprofen of naproxen) ge­adviseerd worden. Gebruik geen NSAID zonder eerst met uw arts te overleggen.

Gebruik geen NSAID zonder eerst met uw arts te overleg­gen!

Infiltratie schouder

Een ontstekingsremmende infiltratie van een pijnstiller (lidocaine) met ontstekkings­remmer (corticosteroïden, e.g. kenacort®) in het schouder­gewricht kan de pijn snel verminderen. Binnen een paar minuten tot een paar dagen voelt u de pijn in het schouder­gewricht minder worden.

De infiltratie van het schouder­gewricht heeft geen effect op de beweeglijkheid van de schouder. Daardoor is een infiltratie alleen nuttig in de eerste fase, ook wel freezing fase van de frozen shoulder genoemd. De maximale duur van het effect van een infiltratie is 3 maanden. Hierdoor is de eerste fase veel comfortabeler door te komen.

Chirurgie

De meeste mensen met een frozen shoulder verbeteren zonder chirurgie. Een chirurgische ingreep behoort niet tot de standaard behandeling van een frozen shoulder. Als de frozen shoulder bij u met fysiotherapie uiteindelijk niet verbetert, kan een operatie in sommige gevallen een optie zijn.

Doorbewegen onder narcose

Als de schouder zeer stijf blijft over langere tijd, kan de schouder onder narcose ge­manipuleert worden door de schouder door te bewegen. Bij het door­bewegen van de schouder wordt de volledige bewegings­waaier, ofwel range of motion, door­gelopen om zo eventuele ver­klevingen te breken.

Het doorbewegen van de schouder brengt wel de nodige risico's met zich mee, zoals zenuw­schade en mogelijke toe­name van pijn en stijf­heid van de schouder [28].

Doorbewegen van de schouder onder narcose wordt afgeraden!

Minimaal invasieve chirurgie (MIN)

Een andere optie is arthroscopische chirurgie ofwel minimaal invasieve chirurgie (MIN). Bij MIN chirurgie wordt via een kleine opening in de schouder naar litteken­weefsel van het kapsel gezocht en vervolgens verwijdert. Ook kan via MIN chirugie het gewrichts­kapsel volledig losgemaakt worden, waarbij een kapsel release wordt uitgevoerd. Hierdoor kan de verloren beweeg­lijkheid van de schouder herstellen.

Echter, een kapsel release is zelden nodig en bovendien is ook na operatief losmaken kans op terugval, omdat de eveneens verkorte spieren niet door de operatie verlengd worden. De schouders die het best ver­beteren door MIN chirurgie zijn secondaire frozen shoulders. Primaire frozen schouders hebben door­gaans een slechte reactie op MIN chirurgie.

Postoperatief herstel

Postoperatieve fysiotherapie na MIN chirurgie is meestal vereist. Een operatie draagt altijd risico's met zich mee, dus be­spreek dit met uw arts alvorens te beslissen. Na MIN chirurgie hebben sommige mensen nog steeds pijn of stijf­heid of hebben moeite met de pijn van de postoperatieve fysio­therapie.

Voor zowel het door­bewegen als MIN chirurgie geldt dat dit pas zin heeft wanneer de ontsteking van de schouder tot rust is gekomen, dus pas na de pijnlijke freezing fase.

Referenties

Bij het opstellen van deze pagina hebben wij de volgende wetenschappelijke literatuur ieder geval gebruikt om onze tekst te onderbouwen.

  • [1] , , , , . Factor structure of the Shoulder Pain and Disability Index in patients with adhesive capsulitis. BMC Musculoskelet Disord. 2008 Jul 17. 9:103
  • [2] , . Adhesive capsulitis. Sports Med Arthrosc. 2007 Dec. 15(4):216-21
  • [3] , , , . Long-term outcome of frozen shoulder. J Shoulder Elbow Surg. 2008 Mar-Apr. 17(2):231-6
  • [4] , , , . The pathology of frozen shoulder. J Bone Joint Surg Br. 2007 Jul. 89(7):928-32
  • [5] , . The prevalence of a diabetic condition and adhesive capsulitis of the shoulder. South Med J. 2008 Jun. 101(6):591-5
  • [6] . De la periarthritis scapulohumerale et des raiderus de l'epaule qui en son la consequence. Arch Gen Med. 1872. 20:513-42
  • [7] . The frozen shoulder. Clinical and radiographical observations. The effect of manipulation under general anesthesia. Structure and glycosaminoglycan content of the joint capsule. Local bone metabolism. Acta Orthop Scand Suppl. 1969. 119:1-59
  • [8] . The shoulder. Boston, Mass: Thomas Todd; 1934
  • [9] . Periarthritis of the shoulder and diabetes mellitus. Ann Rheum Dis. 1972 Jan. 31(1):69-71
  • [10] . Frozen shoulder in hyperthyroidism. Arthritis Rheum. 1987 Aug. 30(8):936-9
  • [11] , . A prospective study of adhesive capsulitis of the shoulder ("frozen shoulder'') in a high risk population. Q J Med. 1981 Spring. 50(198):191-204
  • [12] , , , et al. Immunological studies in frozen shoulder. J Rheumatol. 1982 Nov-Dec. 9(6):893-8
  • [13] , , . HLA-B27 and frozen shoulder. Lancet. 1976 May 15. 1(7968):1042-4
  • [14] . Loss of scapulohumeral motion (frozen shoulder). Ann Surg. 1952. 135:193-204
  • [15] , , , , , , et al. Clinical Features Associated with Frozen Shoulder Syndrome in Parkinson's Disease. Parkinsons Dis. 2015. 2015:232958
  • [16] , , , et al. Adhesive capsulitis of the shoulder in human immunodeficiency virus-positive patients during highly active antiretroviral therapy. J Shoulder Elbow Surg. 2006 Mar-Apr. 15(2):188-90
  • [17] , . Frozen shoulder: a consensus definition. J Shoulder Elbow Surg. 2011 Mar. 20 (2):322-5
  • [18] , . Adhesive capsulitis demonstrated on magnetic resonance imaging. Orthopedics. 2009 Jan;32(1):2
  • [19] , . Gentle thawing of the frozen shoulder: a prospective study of supervised neglect versus intensive physical therapy in seventy-seven patients with frozen shoulder syndrome followed up for two years. J Shoulder Elbow Surg. 2004 Sep-Oct. 13 (5):499-502
  • [20] , , . Adhesive shoulder capsulitis: does the timing of manipulation influence outcome?. Acta Orthop Belg. 2007 Feb. 73(1):21-5
  • [21] , , , et al. Comparison of high-grade and low-grade mobilization techniques in the management of adhesive capsulitis of the shoulder: randomized controlled trial. Phys Ther. 2006 Mar. 86(3):355-68
  • [22] , , , . Efficacy of a static progressive stretch device as an adjunct to physical therapy in treating adhesive capsulitis of the shoulder: a prospective, randomised study. Physiotherapy. 2013 Oct 3
  • [23] , , , , , . A questionnaire survey of UK physiotherapists on the diagnosis and management of contracted (frozen) shoulder. Physiotherapy. 2011 Jun;97(2):115-25
  • [24] . Frozen shoulder contracture syndrome - Aetiology, diagnosis and management. Man Ther. 2015 Feb;20(1):2-9
  • [25] , , , , , , . Manual therapy and exercise for adhesive capsulitis (frozen shoulder). Cochrane Database Syst Rev. 2014 Aug 26;8:CD011275
  • [26] , , . The effects of eccentric training on lower limb flexibility: a systematic review. Br J Sports Med. 2012 Sep;46(12):838-45
  • [27] , , , . Randomized controlled trial for efficacy of intra-articular injection for adhesive capsulitis: ultrasonography-guided versus blind technique. Arch Phys Med Rehabil. 2009 Dec. 90(12):1997-2002
  • [28] , , . Intraarticular lesions in primary frozen shoulder after manipulation under general anesthesia. J Shoulder Elbow Surg. 2005 Jan-Feb;14(1):16-21

Deze webpagina geeft u meer informatie over de aandoening en de behandelmogelijkheden. Deze pagina is niet bedoeld ter vervanging, maar ter aanvulling op onze medische zorg. Deze webpagina is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Desondanks kan geen enkel recht worden ontleend aan de inhoud hiervan. De maja clinic aanvaardt geen aansprakelijkheid voor onjuistheden. Wijzigingen en aanvullingen kunnen op elk moment en zonder voorafgaande aankondiging worden aangebracht.

Orthopedie en fysiotherapie: zorg voor beweging

Een fysiotherapeut en orthopeed of orthopedisch chirurg houdt zich binnen de geneeskunde bezig met de behandeling van patiënten die problemen hebben met hun bewegingsapparaat. Daaronder vallen alle beenderen, gewrichten en spieren met pezen. Een behandeling leidt in de regel tot pijnvermindering en verbetering van de functie van bijvoorbeeld schouder, knie, heup of rug. Het uiteindelijke doel van orthopedie en fysiotherapie is dat u meer bewegingsvrijheid krijgt.